Kəmalə Alıyeva
Aprelin 13-də İranın İsrailə ilk birbaşa hücumu, İsrail liderləri ən yaxşı şəkildə necə cavab verəcəyinə qərar verərkən, hava hücumundan müdafiə imkanlarına yenidən diqqət yetirməyə səbəb oldu.
İndex.az xəbər verir ki, “Reuters” hər iki ölkənin hava qüvvələrini və hava hücumundan müdafiə sistemlərini müqayisə edib.
İran
Londondakı Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar İnstitutunun (IISS) məlumatına görə, İran Hərbi Hava Qüvvələrinin 37 min şəxsi heyəti var, lakin onilliklər ərzində tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyalar ölkənin ən müasir hərbi texnikaya çıxışını böyük ölçüdə əngəlləyib. Hərbi hava qüvvələrinin 1979-cu il İran inqilabından əvvəl alınmış Rusiya təyyarələri və köhnə ABŞ modelləri də daxil olmaqla cəmi bir neçə onlarla hücum təyyarəsi var. Tehranın doqquz F-4 və F-5 döyüş təyyarəsi, Rusiya istehsalı olan “Sukhoi-24” təyyarələri və bəzi MiQ-29, F7 və F14 təyyarələrindən ibarət donanması var, IISS bildirir.
İranlıların hədəflərə doğru uçmaq və partlamaq üçün nəzərdə tutulmuş pilotsuz təyyarələri də var. Analitiklər bu pilotsuz uçuş aparatının arsenalının minlərlə olduğunu düşünürlər. Onlar həmçinin deyirlər ki, İranın 3500-dən çox raketi var, bəzilərində yarım tonluq döyüş başlıqları var. Ancaq İsrailə çata bilənlərin sayı daha az ola bilər.
İran Hərbi Hava Qüvvələrinin komandanı Əmir Vahedi çərşənbə günü bildirib ki, Sukhoi-24-lər İsrailin mümkün hücumuna qarşı hazır vəziyyətdədir. Lakin İranın ilk dəfə 1960-cı illərdə inkişaf etdirilən “Suxoy-24″lərdən asılılığı onun hərbi hava qüvvələrinin nisbi zəifliyini nümayiş etdirir. İran müdafiə üçün Rusiya və yerli istehsal olan yer-hava raket və hava hücumundan müdafiə sistemlərinin qarışığına əsaslanır.
2016-cı ildə Tehran Rusiyadan S-300 zenit sistemləri, eyni vaxtda bir neçə hədəfi vura bilən uzun mənzilli yer-hava raket sistemləri, o cümlədən təyyarələr və ballistik raketlər alıb. İran həmçinin yerli istehsal olan “Bavar-373” yer-hava raket platformasına, həmçinin Səyyad və Raad müdafiə sistemlərinə malikdir.
“İki ölkə arasında böyük bir münaqişə yaranarsa, İran yəqin ki, vaxtaşırı uğurlarına diqqət yetirəcək. Onlar İsrailin malik olduğu hərtərəfli hava hücumundan müdafiə sistemlərinə malik deyillər”, – IISS-də tədqiqatçı Fabian Hinz bildirib.
İsrail
İsrail yüzlərlə F-15, F-16 və F-35 çoxməqsədli reaktiv qırıcıları olan ABŞ-ın təchiz etdiyi qabaqcıl hava qüvvələrinə malikdir. Bunlar keçən həftə sonu İran pilotsuz təyyarələrinin vurulmasında rol oynayıb. Hərbi Hava Qüvvələrində uzun mənzilli bombardmançılar yoxdur, lakin yenidən dizayn edilmiş “Boeing 707″lərdən ibarət daha kiçik bir donanma döyüş təyyarələrinin İrana dəqiq təyinatlı uçuşlar üçün çatmasına imkan yaradan tankerlərin yanacaq doldurma funksiyasını yerinə yetirir. Pilotsuz uçuş aparatları texnologiyasında pioner olan İsrailin də 30 saatdan çox uça bilən pilotsuz “Heron” təyyarəsi var ki, bu da uzaq məsafəli əməliyyatlar üçün kifayətdir. “Delilah” sursatının təxmini uçuş məsafəsi 250 km-dir. O, körfəzdən xeyli aşağıdadır, lakin hərbi hava qüvvələri döyüş sursatlarından birini İran sərhədinə yaxınlaşdırmaqla boşluğu bağlaya bilər.
İsrailin uzun mənzilli yer-yer raketləri hazırladığı güman edilir, lakin İsrail bunu nə təsdiq, nə də təkzib edir. 2018-ci ildə o zamankı müdafiə naziri Aviqdor Liberman İsrail ordusunun yeni raket qüvvəsinə malik olacağını açıqlamışdı. Hərbçilər bu planların hazırkı vəziyyətini açıqlamayıblar. 1991-ci ildə Körfəz Müharibəsindən sonra ABŞ-ın köməyi ilə hazırlanmış çoxqatlı hava hücumundan müdafiə sistemi İsrailə İranın uzaq mənzilli pilotsuz təyyarələrini və raketlərini vurmaq üçün bir neçə əlavə seçim imkanı verir.
Ən yüksək hündürlük sistemi kosmosda ballistik raketləri kəsən “Arrow-3″dür. Əvvəlki model “Arrow-2” daha aşağı hündürlükdə işləyir. Orta mənzilli “David Sling” ballistik raketlərə və qanadlı raketlərə, qısa mənzilli “Dəmir Günbəz” isə Qəzza və Livanda İranın dəstəklədiyi qırıcıların istifadə etdiyi raket və minaatanlara qarşı mübarizə aparır.
Londondakı Kral Birgə Strateji İnstitutunun tədqiqatçısı Sidharth Kausha, İsrailin hava hücumundan müdafiəsi 13 aprel hücumu boyunca yaxşı performans göstərdiyini dedi. Gələn bəzi hədəflərin, xüsusən də pilotsuz hava vasitələrinin İsrailə çatmadan müttəfiq təyyarələr tərəfindən vurulduğunu qeyd edən Kauşa, bunun İsrailin bəzi təhdid növlərinə məruz qalma dərəcəsini məhdudlaşdırdığını və görünür, kifayət qədər erkən xəbərdarlıq edildiyi bildirdi.
