Kəmalə Alıyeva
Klinik tədqiqatçılar qocalmanın insanın arıqlamasını və formada qalmasını getdikcə çətinləşdirdiyini irəli sürürlər. Bəs niyə?
Maddələr mübadiləsi yavaşlayır, bədən əzələ kütləsini itirir və hormonların səviyyəsində dəyişikliklər olur, insanlar müxtəlif həyat tərzini mənimsəməli olurlar. Təbii ki, çoxlu amillər var, lakin bunlar ən böyükləridir.
Yaşlandıqca forma almağın çətinləşməsinin əsas səbəblərindən biri metabolizmin yavaşlamasıdır. Metabolizm qida və içkilərin enerjiyə çevrilməsi prosesidir. Bu prosesdə istehlak etdiyiniz qida və içkilərdəki kalorilər oksigenlə qarışaraq bədənin ehtiyac duyduğu enerjini istehsal edir. Yavaş bir metabolizmlə daha az enerji yandırılır, yəni daha çox yağ hüceyrələrində saxlanılır. Qeyd etmək lazımdır ki, hətta istirahət edərkən də bədən bu enerjini düzgün işləmək üçün istifadə edir.
Harvard Tibb Məktəbinin məqaləsində nəzərdən keçirilən 2021-ci il araşdırmasına görə maddələr mübadiləsi yaşla yavaşlamağa meyllidir. O da məlum olub ki, maddələr mübadiləsi gənc yaşda zirvəyə çatır və illər keçdikcə yavaşlayır. Bu səbəbdən yaşlandıqca sağlam qidalanmanın əhəmiyyəti artır və bəzi qidalar kalori dəyərini itirir.
Yaşlandıqca arıqlamağın qeyri-mümkün görünməsinin başqa bir səbəbi də əzələ kütləsinin itirilməsidir. Aktiv qalmasına baxmayaraq, əzələ kütləsinin itirilməsinin qarşısını almaq mümkün deyil. “The New York Times”ın məqaləsində deyilir ki, insan 30 yaşına çatan kimi bədən əzələ kütləsini itirir. Milli Sağlamlıq İnstitutunun (NIH) araşdırmasına görə, bədən hər on ildə təxminən 3-8 faiz itirməyə davam edir.
Yaşlandıqca, edə biləcəyiniz fiziki fəaliyyətlər məhdudlaşır və gündəlik işinizdəki fəaliyyətin miqdarı azalır. Oturaq davranış yaşlı insanlarda gənclərə nisbətən daha çox rast gəlinir, çünki yaşlı qruplar oturaq fəaliyyətlərə və kitab oxumaq və ya film izləmək kimi hobbilərə meyllidirlər. Oturaq həyat tərzi çox güman ki, çəki artımına səbəb ola bilər.
65 yaşdan yuxarı insanlara həftədə ən azı 2,5 saat orta aerobik məşq etməyi tövsiyə edilir, lakin bu, çoxları üçün çətin ola bilər. Bu yetkinlərin bəziləri bədən məhdudiyyətləri olduğu üçün hərəkətsizdirlər. Yaşlı insanlar tez-tez bel ağrısı, diz ağrıları, ürək xəstəlikləri və hətta ağciyər xəstəlikləri kimi müxtəlif sağlamlıq vəziyyətlərinə malikdirlər. Bu şərtlər insanın müntəzəm idman etmək qabiliyyətinə çox təsir edir.