Beyninizin içində eşitməyinizə səbəb olan “daxili səs” əslində nədir?

Bir çoxumuz oxuyarkən və ya bir şey haqqında düşünərkən öz səsimizi beynimizdə eşidirik. Daxili monoloqu yaşamış biri kimi, daxili səsin aktiv olmadığı düşüncə tərzini təsəvvür etmək çətin ola bilər, lakin bu mexanizm bəzi insanlarda həqiqətən işləmir.

Yaxşı, beynimizdən bir səs gəldiyini və onu eşitdiyimizi hiss etdirən daxili səsimizi necə və niyə eşitdiyimizi heç düşünmüsünüz?

Dilçilikdə “davranış” hərəkatına töhfə verən psixoloq Lev Vygotsky, uşaqlıq dövründə daxili nitqdən istifadə qabiliyyətimizin “özəl nitq” kimi inkişaf etdiyini və kiçik uşaqların yalnız yüksək səslə düşünə biləcəyini bildirmişdi.

Fransız neyrocərrah Paul Broka isə 19-cu əsrdə nitqin fiziki mexanizmi ilə maraqlanmış və afazi xəstələrini müayinə edərək beynin sol ön yarımkürəsindəki bir bölgənin (indiki Broka bölgəsi) həyati əhəmiyyət kəsb etdiyini müəyyən etmişdir.

Alman nevroloq Carl Wernicke beynin arxa hissəsindəki bir bölgənin (indi Wernicke bölgəsi kimi tanınır) dilin başa düşülməsində mühüm rol oynadığını kəşf etdi.

O vaxtdan bəri, bir neçə bölgənin də dilin işlənməsi və yaranmasına töhfə verdiyi və bu bölgələrlə eşitməyə cavabdeh olan hissələr arasında geniş əlaqələr şəbəkəsinin mövcud olduğu aşkar edilmişdir.

Dorsal və ventral cərəyanlar dediyimiz yollar beyindəki dil yollarıdır. Onlar həmçinin eşitmə və vizual işləmə ilə məşğul olurlar. Dorsal axın ventral axınından daha yavaş inkişaf edir. Daxili nitqin ortaya çıxması dorsal axının inkişafından təsirlənir.

MRT (maqnit rezonans görüntüləmə) skanerlərindən istifadə edən tədqiqatçılar bu hissələrdə çılğın fəaliyyətin baş verdiyini görüblər. Daxildən danışarkən bu proses zamanı nitqlə əlaqəli əzələlərimiz də aktivləşir ki, daxili səsimizi eşidə bilək.

Həmçinin, araşdırmalar göstərib ki, beynin vizual qavrayışdan məsul olan hissələri, gözləriniz bağlı şəkilləri təsəvvür etdiyiniz zaman aktivləşir.

Beləliklə, daxili səsinizi “eşitməmək” mütləq daxili monoloqunuz olmadığı anlamına gəlmir, çünki bəzi insanlar eşitmə monoloqlarından daha çox vizual görüntüyə malikdirlər. Məsələn, başlarında görüləcək işlərin siyahısını ‘toxuya bilərlər’, lakin öz fikirlərini eşidə bilməyəcəklər.

Kar insanlar öz daxili monoloqlarını işarələr və ya şəkillər vasitəsilə hiss edə bilərlər. Həm daxili səsiniz, həm də daxili düşüncələriniz olub, onları fasilələrlə yaşamağınız da mümkündür.

Tədqiqatçılar hələ də bəzi insanların daxili səsinin niyə olmadığını tam başa düşə bilmirlər. Hələlik bunun dorsal axının yetişməsi ilə əlaqəli olduğunu düşünürlər.